28 yaşındaki Catherine Kitty Genovese 13 Mart 1964 tarihinde New York’ta dairesinin bulunduğu apartmanının önünde vahşice katledildi.
Tarihe ve özellikle psikoloji tarihine damgasını vuran bu cinayet 1964 yılında Winston Moseley adlı bir adamın yaklaşık 30 dakika boyunca Kitty Genovese’ye saldırması ve 14 kez bıçaklamasıyla başladı. Evet gerçekten vahşice bir cinayetten bahsediyoruz peki Moseley, Genovese’ye çok mu ıssız bir yerde saldırdı? İşte bu cinayetin psikoloji tarihine damgasını vurmasına, psikolog ve psikiyatrislerin hala bu konuyu araştırmalarına sebep olan şey bu sorunun cevabının ‘hayır’ olmasıydı. Bu vahşi cinayet biraz önce de okuduğunuz gibi tam da Genovese’nin evinin önünde gerçekleşti ve bu cinayetin 38 seyircisi vardı.
GENOVESE ÇIĞLIK ATTI AMA ONU KİMSE DUYMADI(?)
Polis tutanaklarına göre Genovese aracından inip evine doğru yöneldi yakınlarında bir adamın olduğunu fark etmişti ve ürkmüştü ama yine de yürümeye devam etti. Kitty apartmana girmek üzereyken Moseley onu yakaladı ve saldırmaya başladı. Kitty çığlık atmaya ve yardım istemek için bağırmaya başladı, çığlıklarını duyan komşusu penceresinden Moseley’e kadını rahat bırakması için bağırmıştı. Bunun üzerine Moseley bir süreliğine de olsa olay yerinden uzaklaştı. Moseley’in gitmesini fırsat bilen Genovese zorlukla apartmanının girişine doğru ilerledi fakat ne yazık ki yeniden Moseley’in saldırısına uğramıştı.
Burada Moseley onu birkaç kere daha bıçaklamış, ona tecavüz etmiş ve ardından tüm parasını alarak kaçmıştı. Bütün bunların bir apartmanın önünde olması, etrafta Kitty’nin komşularının olması ve kimsenin bu çığlıkları duymaması veya müdahale etmemesi sizce de garip değil mi?
Habere göre Genovese’nin komşularından çoğu cinayete tanık olmuştu ancak kimse polisi aramamıştı. Bu habere temel oluşturan iddia polis komiseri Murphy’ye ait. Sonraki gün gazete “insanların neden böyle bir olaya müdahil olmak istemedikleri” konusunda çeşitli uzmanlarla görüşüyor. Tahmin ediyorum ki sizce de incelenmesi gereken bir durumun olduğu aşikar.
Bystander Effect (Seyirci Etkisi)
Seyirci Etkisi veya Genovese Sendromu olarak bilinen fenomen, herhangi bir suça şahit olan insanların neden kurbana yardım etmediğini açıklamaya çalışıyor. Psikologlar Bibb Latané ve John Darley kariyerlerini Seyirci Etkisi fenomeninin araştırarak geçirmiş iki psikolog ve onların yaptığı klinik deneyler seyirci etkisini şöyle gösteriyor; olası bir yardım ihtiyacı durumunda, etrafta çok sayıda tanık varsa, her bir tanık orada bulunan diğerlerinin müdahale edeceğini düşünerek duruma kayıtsız kalıyor ve bu durum hiç kimsenin müdahale etmemesi gibi sonuçlara yol açabiliyor.
Olay anında ne kadar fazla tanık varsa yardım etme olasılığı da bir o kadar düşüktür. 2004 yılında New York Times’ın cinayeti 38 kişi gördü iddiası bir makale tarafından çürütülüyor fakat yapılan sorgular yine de seyirci etkisini destekler niteliktedir.
Bu yazımdan da anlayacağımız gibi bazı durumlarda yanılgıya düşeceğimizi unutmamalıyız ve yardıma ihtiyacı olan bir insanı "Bizden başka insanlar da var nasılsa, biz karışmayalım" gibi yanıltıcı bir düşünceyle görmezden gelmeyelim...
#KittyGenovese #Seyircietkisi #WinstonMoseley #psikoloji
Opmerkingen