İnsanı farklı dünyalara götüren baktıkça farklı anlam ve öz bulduğumuz sanat eserleri aynı zamanda psikosomatik rahatsızlıklara da götürüyor olabilir mi? Dilimize pelesenk olmuş bir söz ‘her şeyin fazlası zarar’ peki sanat nasıl zararlı olabilir. Siz herhangi bir doktorun ‘Sanatı azaltmalısın!’ diye bir reçete yazdığını gördünüz mü? O halde beraber görelim.
Stendhal sendromu, diğer bir ismi ile sanat zehirlenmesi, sanat eserlerine duyulan aşırı ilgi sonucu ortaya çıkan taşikardi, baygınlık, baş dönmesi, şaşkınlık ve halüsinasyona sebep olabilen psikosomatik bir rahatsızlıktır. Peki ilk nasıl tanımlandı? Fransız bir şairin yayımladığı, gezdiği floransa ile ilgili anılarını yazdığı ve 'Stendhal' adını verdiği eseri sendromun tanımlanması aşamasına önayak olmuştur.
22 ocak 1817’de Napali’yi ziyaret eden Stendhal ( Fransız şair) Floransa’daki Santa Croce klisesine girdi. Galileo Galile, M. Buonorroti gibi insanların mezarlarının bulunduğu yer olan bu klisede Stendhal hayat değiştiren bir olay yaşadı. Bir keşiş kapıları açarken, Fransız şair diz çöktü ve şaşkınlıkla başını arkaya yasladı. Ve bu an hakkında şunları yazdı ‘’Güzel sanatların verdiği cennetsel hisleri ve tutkulu duyguları karşılayan o duygu noktasına ulaşmıştım, Santa Croce’den ayrılırken düzensiz bir kalp atışım oldu, hayat içimden
alçalıyordu, düşme korkusuyla yürüdüm’’ Bu sözler şairin yaşadığı şoku iyice açıklıyor.
Tanımlanma aşamasına gelirsek
1989’da, Dr. Graziella Magherini çalıştığı hastanede bulunan ve aynı semptomları taşıyan 106 vaka ile karşılaştı, ilgi çekici olan ise bu hastaların tek ortak noktalarının Floransa'da Basilica di Santa Croce'u ziyaret etmiş olan turistler olmalarıydı ve hastaların gösterdiği semptomlar Stendhal'ın eserinde yaşadığı semptomlara benziyordu, yapılan çalışmalar sonucunda Dr. Mahgerini sendromu tanımladı. (Basilica di Santa Croce)
Tedavi aşamasında ise,
Sanat zehirlenmesine ayran iyi gelir mi bilinmez ama, tedavi noktasında açıklanabilecek kesin bir yöntem bulunmuyor. Bilirkişiler, semptomları gösteren hastaların etkilendiği sanat eserini düşündüklerinde bile aynı semptomları farklı periyotlarda yaşayabildiklerini belirtti.
Peki, bu semptomların asıl nedeni nasıl açıklanabilir?
Farklı iç dünyalara sahip insanlar farklı bir dış dünya ile karşılaştıklarında iki dünya arasındaki farkın fazla olması kişiyi kontrol edemeyeceği bir şaşkınlığa sürükleyebiliyor. Diğer taraftan Kişinin daha önce karşılaşmadığı doğal ya da yapay güzellikler karşısında aşırı etkilenmesi, kendi dünyasından başka bir dünyayı izlemenin ona vermiş olduğu hayret karşısında vücudunun ruhsal durumuna verdiği tepki olarak açıklanabilir. Öyle ki bu sendrom dünyanın her yerinde aynı semptomlarla ama farklı isimlerle tanımlanıyor. Mesela Paris'i ziyaret ettikten sonra yaşanan benzer vakalar-Paris sendromu. , Kudüs'ü ziyaret eden turistlerde, Kudüs sendromu vb. olarak anılıyor. Sendromlar sadece insan yapımı sanat eserlerinden kaynaklanmıyor, doğanın eşsiz güzelliğinde de aynı reaksiyonların yaşanması mümkün oluyor.
Sendromun etiyolojisi, genel olarak ziyaretçinin harika sanat eserlerini, geçmişin büyüklüğünü ve tarihsel perspektifini görmesini sağlayan bir şehirde, binada veya resimde kendini bulma deneyiminin bir ürünü olarak kabul ediliyor.
-Sendrom ilginizi çektiyse ve daha çok meraklandırdıysa size 6.0 IMDb' li 1996 yapımı ''Stendhal sendromu'' adlı filmi de izlemenizi öneririm :)
Kaynakça ve İleri Okumalar:
- Ledermann W. Memorias literarias de la difteria: Mark Twain, WG Sebald y el síndrome de Stendhal. Rev Chilena Infectol. 2013; 30 (1): 98-102. https://doi.org/10.4067/S0716-10182013000100018 [ Bağlantılar ]- Bamforth I. Stendhal sendromu. Br J Gen Uygulaması. 2010; 60 (581): 945- https://doi.org/10.3399/bjgp10X544780 [ Bağlantılar ]- Amâncio EJ. Dostoevsky ve Stendhal sendromu. Arq Neuropsiquiatr. 2005; 63 (4): 1099-103. https://doi.org/10.1590/S0004-282X2005000600034
Comments